Kolonoskopia

Kolonoskopia to badanie jelita grubego i zazwyczaj końcowego odcinka jelita cienkiego giętkim wziernikiem wprowadzanym przez odbyt. Pozwala ona na ocenę błony śluzowej, elastyczności ścian jelita, pobranie wycinków do badania histopatologicznego oraz usunięcie polipów.

Wskazania do kolonoskopii:

• Bóle brzucha
• Niedokrwistość z niedoboru żelaza
• Krwawienie do dolnego odcinka przewodu pokarmowego
• Zmiana rytmu wypróżnień
• Przewlekłe biegunki
• Zaparcia
• Nadzór endoskopowy po operacjach na  jelicie grubym i polipektomiach
• Nadzór endoskopowy w nieswoistych chorobach zapalnych jelit –  wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna
• Nadzór endoskopowy w dziedzicznym raku jelita grubego i w zespołach polipowatości rodzinnej przed leczeniem operacyjnym oraz po leczeniu chirurgicznymChoroby

Zapalenia jelita grubego
Zapalenia jelita grubego poantybiotykowe, tzw. rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego. Swoiste zapalenia wywołane bakteriami Salmonella, Shigella, Yersinia enterocolica. Zapalenia popromienne po radioterapii. Zapalenia mikroskopowe. Nieswoiste zapalenia jelit, do których zaliczamy wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna. W ostatnim czasie obserwuje się wzrost zapadalności na nieswoiste zapalenia jelit ( Inflammatory Bowel Disease IBD ) w krajach rozwiniętych i rozwijających się, zwłaszcza u osób młodych, w dużych miastach. Wiąże się to zapewne z trybem życia. Podczas gdy wrzodziejące zapalenie jelita grubego rozwija się tylko w jelicie grubym, choroba Leśniowskiego-Crohna może zająć każdy odcinek przewodu pokarmowego, choć najczęściej jest to końcowy odcinek jelita cienkiego i początkowy grubego. Dlatego tak ważne wykonanie jest kolonoskopii z oceną końcowego odcinka jelita cienkiego, tzw. ileokolonoskopii.

Polipy jelita grubego
To rozrost nabłonka jelita grubego; potencjał zezłośliwienia zależy od budowy. Polipy dzielimy na hamartomatyczne, młodzieńcze, hiperplastyczne i gruczolakowe oraz na uszypułowane i nieuszypułowane. Polipy gruczolakowe należą do polipów nowotworowych niezłośliwych z możliwością przemiany złośliwej gruczolak – rak. Pod względem budowy mikroskopowej gruczolaki dzielimy na gruczolaki cewkowe – 75% , kosmkowe – 10% oraz mieszane cewkowo-kosmkowe – 15% gruczolaków.

Guzy jelita grubego
Guzy łagodne to tłuszczaki i włókniaki, Guzy złośliwe to najczęściej gruczolakorak. Obecnie jest to trzeci pod względem częstości nowotwór u kobiet, jak i u mężczyzn. Rak odbytnicy stanowi 30% nowotworów jelita grubego. Najczęstszymi objawami raka odbytnicy, esicy i zstępnicy jest krwawienie żywoczerwoną krwią do przewodu pokarmowego i zmiana rytmu wypróżnień. Raki kątnicy, wstępnicy i poprzecznicy przebiegają bardziej skrycie. W tych przypadkach pierwszym objawem jest zazwyczaj niedokrwistość z niedoboru żelaza.  W rodzinach nieobciążonych rakiem jelita grubego zaleca się wykonać pierwszą kolonoskopię po 50 rż. W rodzinach z udokumentowanym występowaniem raka jelita grubego pierwsza endoskopia powinna być wykonana nie później niż w 40rż, a w przypadku polipowatości rodzinnych jeszcze wcześniej.

Uchyłki
To uwypuklenia błony śluzowej i podśluzowej jelita grubego, najczęściej esicy. Sytuację, w której obecność uchyłków daje objawy, nazywamy chorobą uchyłkową. Do powikłań uchyłkowatości należą: krwawienie z uchyłków, zapalenie z możliwością powstania zwężenia jelita, powstanie przetok wewnętrznych jelitowo-pęcherzowych, jelitowo-jelitowych, jelitowo-pochwowych oraz perforacja jelita.

Zmiany naczyniowe
Zmiany naczyniowe zwane teleangiektazjami to patologiczne połączenia naczyniowe.  Spotykane są głównie w kątnicy i zstępnicy i pojawiają się głównie z wiekiem mogąc się nagle otwierać i zamykać dając niekiedy gwałtowne krwawienia do przewodu pokarmowego.

Zespół jelita drażliwego
Irritabile Bowel Syndrome (IBS) to częste schorzenie jelita cienkiego i grubego występujące głównie u kobiet- ok. 20% populacji,  nerwowych, podatnych na stres. Pomimo obowiązujących kryteriów IBS nadal często pozostaje rozpoznaniem przez wykluczenie. W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę celiakię, nietolerancję laktozy, IBD oraz nowotwory przewodu pokarmowego. Głównym objawem są skręcające bóle brzucha oraz zaburzenia rytmu wypróżnień pod postacią biegunek lub zaparć. Często występują również wzdęcia. Ze względu na dominujące biegunki lub zaparcia wyróżniamy postać biegunkową, zaparciową lub mieszaną.

Przygotowanie do kolonoskopii
Na rynku dostępnych jest wiele środków czyszczących jelito grube. Należy ściśle przestrzegać zasad spożycia środka i nawodnienia. Zaleca się na 2-3 dni przed badaniem unikania spożywania pestek, np. dyni, słonecznika, kiwi, winogron, pieczywa z ziarnami,  jak i produktów zapierających. Zaleca się odstawić – gdy  jest to możliwe – leki zmniejszające krzepliwość krwi takie jak: preparaty kwasy salicylowego (Acard, Polocard, Bestpirin), ticlopidynę, clopidogrel  oraz doustne antykoagulanty (Acenocumarol, Warfin, Sintrom) na 7 dni przed badaniem i przejście na heparyny drobnocząsteczkowe (Clexane, Fraxiparine, Fragmin). Pacjenci z cukrzycą przed przygotowaniem do kolonoskopii powinni skontaktować się z lekarzem prowadzącym.

Procedura przygotowania do kolonoskopii

Opis badania

Kolonoskopia może być wykonana w płytkiej sedacji lub w asyście lekarza specjalisty anestezjologa w znieczuleniu dożylnym. W obu przypadkach pacjent nie może prowadzić samochodu, ani innego pojazdu  i musi przyjechać na badanie z osobą towarzyszącą.  Pacjent musi być na czczo przed znieczuleniem ogólnym, tzn. nie pije przez 4 godz. i  nie je przez 6-8 godz. Pacjent leży na lewym boku ze zgiętymi kolanami podciągniętymi pod brodę. W trakcie kolonoskopii podawane jest powietrze do jelita, dlatego naturalną rzeczą jest oddawanie gazów w trakcie badania. Kolonoskopia trwa zwykle 20-40 min. w zależności od warunków anatomicznych, przygotowania jelita do badania, a zwłaszcza konieczności wykonania dodatkowych procedur typu polipektomia, itp.

Przeciwwskazania

Zapalenie otrzewnej, niedrożność przewodu pokarmowego, świeży zawał serca, ciężka niewydolność serca, zaburzenia krzepnięcia, ciąża, padaczka lekooporna